بیش از ۷۰ میلیون نفر در دنیا به زبان ترکی صحبت می‌کنند که اغلب ساکن ترکیه و قبرس هستند. ترکیه مقصد جهانگردی و کاری بسیاری از ایرانی‌هاست. بنابراین عجیب نیست که زبان ترکی استانبولی در فهرست یادگرفتنی‌هایمان باشد. برای یادگیری زبان ترکی، فراگیری حروف الفبا شروع خوبی است. با دانستن الفبا به‌راحتی می‌توانید کلمات را بخوانید حتی اگر دقیقا متوجه معنای آنها نشوید. سپس قواعد دستوری پایه‌ای و ساختار جملات را بیاموزید. مطمئن باشید با کمی تمرین می‌توانید به زبان ترکی صحبت کنید. در این مقاله شما را با یادگیری زبان ترکی استانبولی در ۳ گام کاربردی آشنا خواهیم کرد.
خرید کتاب ترکی استانبولی هیتیت
۱. بیشتر حروف الفبای ترکی مانند حروف الفبای انگلیسی تلفظ می‌شوند
الفبای ترکی نمونه‌ای از الفبای انگلیسی را به‌کار می‌گیرد که تنها ۳ حرف q، w و x را ندارد. به جز چند استثنا، باقی حروف تلفظی مشابه حروف زبان انگلیسی دارند. در ترکی:
- حرف c صدای ج دارد.
- حرف g صدای گ دارد.
- حرف j صدای ژ دارد.
- حرف r معمولا صدای ر می‌دهد اما بسته به جایگاهش در کلمه ممکن است صدای متفاوتی داشته باشد.
- حرف y صدای ی (مانند یارانه) دارد.
۲. تلفظ درست حروف صدادار را تمرین کنید
تلفظ حروف صدادار ترکی با تلفظ حروف انگلیسی تفاوت دارد. همچنین هر حرف صدادار تنها یک صدا دارد:
- حرف a صدایی مانند u در sun دارد.
- حرف e صدایی مانند e در egg دارد.
- حرف i صدایی مانند i در internet دارد. فراموش نکنید در الفبای زبان ترکی حرف بزرگ i هم نقطه دارد (İ).
- حرف o صدایی مانند o در orange دارد.
- حرف u صدایی مانند oo در book دارد.
۳. تلفظ حروفی را که ويژه‌ی الفبای ترکی هستند یاد بگیرید
۶ حرف از الفبای زبان ترکی ازجمله ۳ حرف بی‌صدای ç، ǧ، ş و ۳ حرف صدادار ı، ö و ü در الفبای انگلیسی وجود ندارند:
- حرف ǧ حالت ملایم g است و صدایی مانند ع یا همزه دارد. همیشه پس از یک حرف صدادار می‌آید. اگر پس از a، o، u یا ı بیاید، این صداها کشدار می‌شوند و اگر پس از e، i، ö یا ü بیاید صدای ی در یارانه می‌دهد.
- حرف ç صدای چ دارد.
- حرف ş صدای ش دارد.
- حرف ı صدایی مانند i در cousin دارد.
- حرف ö صدایی مانند ure در cure دارد.
- حرف ü صدایی مانند u در cute دارد.
۴. حروف صدادار را در ۳ دسته‌ی جلو یا عقب، باز یا بسته و گرد یا غیرگرد طبقه‌بندی کنید
هماهنگی حروف صدادار که بخشی اساسی در زبان ترکی است، بر ۳ اصل استوار است. هر یک توضیح می‌دهد که چگونه با استفاده از زبان و دهان صدای درست را خلق کنید.
- بسته به اینکه دهان‌تان را گرد می‌کنید یا نه، حروف صدادار به دو دسته گرد و غیرگرد تقسیم می‌شوند. e، i، a و ı غیرگرد و o، ö، ü و u گرد هستند.
- بسته به اینکه زبان‌تان را کجای دهان می‌گذارید، حروف صدادار به دو دسته‌ی جلویی و عقبی تقسیم می‌شوند. e، i، ö و ü حروف صدادار جلویی و a، o، u و ı حروف صدادار عقبی هستند.
- بسته به اینکه چقدر فضای خالی بین زبان و کام‌تان باقی می‌مانند، حروف صدادار به دو دسته‌ی باز و بسته تقسیم می‌شوند. e، a، o و ö حروف صدادار باز، و i، u، ü و ı حروف صدادار بسته هستند.
۵. از â، î و û برای تشخیص کلمه‌هایی که دیکته‌ی یکسانی دارند، استفاده کنید
در یادگیری زبان ترکی استانبولی دقت کنید که ترکی کلمه‌های بسیاری را از دیگر زبان‌ها به‌ویژه عربی وام گرفته است. اگر این کلمه‌ها دیکته‌ای مشابه کلمه‌ای دیگر در زبان ترکی داشته باشند، از این حروف استفاده می‌شود. به‌طور مثال kar به‌معنی برف است اما kâr به‌معنی سود.
گام دوم: قواعد دستوری پایه و ساختار جمله را یاد بگیرید
۱. از پسوند و ضمیر برای بیان مفهوم بودن (مشابه to be انگلیسی) استفاده کنید
در زبان ترکی هیچ فعلی که معادل «بودن» باشد، وجود ندارد! برای این‌کار باید «پسوند شخصی» مناسب را که همخوان با ضمیر فاعلی انتخاب می‌شود، به‌کار ببرید. برای اول و دوم‌شخص مفرد، اول و دوم‌شخص جمع و سوم‌شخص جمع، ۵ پسوند وجود دارد. سوم‌شخص مفرد پسوندی ندارد.
اول‌شخص مفرد: Ben öğretmenim (من معلم هستم).
دوم‌شخص مفرد: Sen öğretmensin (تو معلم هستی).
اول‌شخص جمع: Biz öğretmeniz (ما معلم هستیم).
دوم‌شخص جمع: Siz öğretmensiniz (شما معلم هستید). مانند بسیاری از زبان‌های اروپایی، این حالت برای مخاطب‌قراردادن محترمانه هم به‌کار می‌رود.
سوم‌شخص جمع: Onlar öğretmenler (آنها معلم هستند).
۲. درصورت استفاده از پسوند شخصی، ضمیر آغازین را حذف کنید
هر ضمیری پسوند ویژه‌ی خودش را دارد. بنابراین با استفاده از هر پسوند، ضمیر ویژه‌ی آن قابل‌تشخیص است. به‌همین دلیل برای جلوگیری از تکرار معمولا ضمیر آغازین حذف می‌شود.
مثلا کافی است بگویید öğretmenim (معلم هستم).
۳. با افزودن پسوند، ویژگی دستوری کلمه‌ی اصلی را تغییر بدهید
در زبان ترکی می‌توانید به کلمات پسوندهای گوناگون اضافه کنید. این پسوندها بیان‌کننده‌ی حالت، نفی، مجهول‌بودن، جمع‌بودن، مالکیت، سؤالی‌بودن و بسیاری ویژگی‌های دیگر هستند. شاید افزودن این پسوندها به کلمه‌ی اصلی باعث شود آنها طولانی و دشوار به‌نظر برسند اما اگر چگونگی تجزیه و جداسازی آنها را بدانید، هیچ جای نگرانی نیست.
- در زبان ترکی کلمه‌های طولانی ترکیبی از واژه‌های جدا نیستند بلکه ترکیبی از کلمه‌ی ریشه‌ای و پسوندهای مختلف هستند که معنای جدید به کلمه اضافه می‌کنند.
- به‌طور مثال اگر به کلمه‌ی ev (خانه) چند پسوند اضافه و آن را به evimdekilerden تبدیل کنید، معنی «بعضی از آنهایی که در خانه‌ام هستند» می‌دهد.
۴. پسوند صدادار باید با حرف صدادار پایانی کلمه‌ی اصلی هماهنگ باشد
در یادگیری زبان ترکی استانبولی دقت کنید که حروف صدادار پسوندها و حرف پایانی کلمه‌ی اصلی باید هم‌طبقه (بر مبنای ۳ دسته‌بندی که پیشتر معرفی کردیم) باشند. هدف این است که هنگام تلفظ کمترین حرکت دهانی را داشته باشیم! این‌گونه کلمات و جمله‌ها ساده‌تر بیان می‌شوند.
- پسوند siz– به‌معنی «بی» (بدونِ) را در نظر بگیرید. اگر بخواهید بگویید بی‌گوشت، siz– را به et (گوشت) اضافه می‌کنید: etsiz. حال اگر بخواهید بگویید بی‌نمک، باید پسوند اصلاح‌شده‌ی همخوان را به کلمه‌ی tuz(نمک) اضافه کنید: tuzsuz.
- در مثالی دیگر پسوند ler- و lar- را درنظر بگیرید که علامت جمع هستند. انتخاب یکی از این دو بر اساس حرف آخر کلمه‌ی اصلی انجام می‌شود: Gözler (چشم‌ها)، telefonlar (تلفن‌ها).
نگذارید اصل همخوانی صداها، دستپاچه‌تان کند. جای نگرانی نیست چون حتی اگر حرف و درنتیجه پسوند اشتباه را استفاده کنید، باز هم دیگران متوجه حرف‌تان می‌شوند. هرگاه تردید داشتید، گزینه‌ای را انتخاب کنید که تلفظش ساده‌تر است.
۵. درصورت تغییر تلفظ، حرف بی‌صدای پایانی را تغییر بدهید
گاهی افزودن پسوند به کلمه، باعث تغییر تلفظ کلمه‌ی ترکیبی جدید می‌شود. این کار برای ساده‌تر کردن تلفظ انجام می‌شود. همان‌طور که گفتیم زبان ترکی همان‌طور که تلفظ می‌شود، نوشته می‌شود. پس درصورت تغییر تلفظ باید دیکته کلمه‌ها را هم اصلاح کنید.
- درحالتی که با افزودن پسوند به کلمه، حرف بی‌صدا بین حروف صدادار قرار بگیرد باید این تغییرات را انجام دهید: p به b، ç به c، t به d، k به g یا ğ.
- به‌طور مثال کلمه kitap با افزودن پسوند im- به Benim kitabım (کتاب من) تغییر می‌کند.
- اگر کلمه‌ی اصلی تک‌بخشی باشد، معمولا حرف بی‌صدای پایانی تغییر نمی‌کند. حروف بی‌صدا در کلمه‌هایی که از زبان‌های دیگر وارد زبان ترکی شده‌اند، هیچ‌وقت تغییر نمی‌کنند.
۶. فعل را در پایان جمله‌ها قرار دهید
ساختار جمله در زبان ترکی «فاعل + مفعول + فعل» است. مثلا اگر بخواهید بگویید «پسر توپ را برای سگ انداخت» در ترکی باید بگویید «oğlan topu köpeğe attı».
۷. از سایت‌ها بهره بگیرید
اگر انگلیسی‌تان خوب است می‌توانید از این سایت کمک بگیرید. این سایت دولتی (tdk) دارای دیکشنری آنلاین رایگان و منابع نوشتاری دیگر است.
گام سوم: در این مرحله از آموزش زبان ترکی استانبولی، خود را در معرض زبان ترکی قرار بدهید
خرید کتاب ترکی استانبول
۱. به آهنگ‌های ترکی گوش دهید
زبان ترکی از حروف صدادار همخوان استفاده می‌کند. در هنگام یادگیری زبان ترکی استانبولی گوش‌دادن به آهنگ‌های ترکی باعث می‌شود گوش‌تان با روانی و آهنگین بودن این زبان آشنا شود. با شنیدن، توانایی درک و تلفظ شما تقویت می‌شود.
می‌توانید به آرشیو رایگان free music archive مراجعه و آهنگ‌های ترکی را دانلود کنید.
۲. کتاب‌های کودکان را بخوانید
در هنگام یادگیری زبان ترکی استانبولی می‌توانید از کتاب‌های کودکان کمک بگیرید. کتاب‌های کودکان شامل واژه‌های ساده و جمله‌های روان، به نوآموزان در خواندن کمک می‌کند. عکس‌های کتاب به شما کمک می‌کنند معنی کلمه‌های ناآشنا را بهتر بفهمید.
- می‌توانید برخی داستان‌های کودکان را به طور رایگان از digital book index دانلود کنید.
- اگر طرفدار هری پاتر هستید، می‌توانید ترجمه‌ی ترکی آن را بخرید. چون کتاب‌ها به تدریج دشوارتر می‌شوند، می‌توانید هم از داستان لذت ببرید و هم بخوانید و یاد بگیرید.
۳. اخبار را دنبال کنید
برای یادگیری زبان ترکی استانبولی می‌توانید از اخبار کمک بگیرید. سایت‌های مختلف مقاله‌ها و اخبار مربوط به رخدادهای جاری ترکیه را ارائه می‌کنند. این مقاله‌ها بخشی از شرایط اجتماعی و سیاسی ترکیه را برای تان آشکار می‌کنند و هم‌زمان مهارت شنیدن و خواندن را تقویت می‌کنند.
با مراجعه به gazeteler می‌توانید لینک مربوط به روزنامه‌ها و سایت‌های خبری و ورزشی را پیدا کنید.
۴. در شبکه‌های اجتماعی، گروه‌ها و انجمن‌های ترک‌زبان بگردید
کتاب ترکی استانبولی
دنیای مجازی امکان برقراری رابطه‌ی با کسانی را فراهم می‌کند که زبان مادری‌شان ترکی است و همچنین کسانی که درحال یادگیری زبان هستند. با جست‌وجوی عبارت Türkçe به نتایج بهتری می‌رسید.
- انجمن turkishlearning مطالبی مربوط به یادگیری زبان ترکی استانبولی ارائه می‌کند.
- در این گروه واتس‌اپ می‌توانید به زبان ترکی با دیگران گفت‌وگو کنید.
هنگام گفت‌وگو در دنیای مجازی مراقب حریم شخصی‌تان باشید. پیش از اطمینان از مورد اعتماد بودن طرف مقابل اطلاعات خصوصی را با دیگران در میان نگذارید.
۵. برنامه‌ای برای دیدن ترکیه یا قبرس شمالی ترتیب بدهید
اگر شرایطش را دارید، سفر کنید و خود را کاملا در معرض این زبان قرار بدهید. به‌ویژه به خارج شهرهای مهم و بزرگ بروید که مردمِ کمی انگلیسی بلدند؛ این‌گونه مجبور می‌شوید به‌زبان ترکی صحبت کنید.