معرفی کتاب The Eudaimonist Ethics of Al-Farabi and Avicenna

کتاب The Eudaimonist Ethics of Al-Farabi and Avicenna نوشته جانه ماتیلا، محقق برجسته تاریخ فلسفه عربی، در سال 2022 توسط انتشارات بریل منتشر شد. الفارابی و ابن سینا دو فیلسوف تأثیرگذار دوره کلاسیک فلسفه عربی هستند، اما اخلاق آن‌ها تا حد زیادی نادیده گرفته شده است. این کتاب اولین حساب جامع از اخلاق این دو فیلسوف ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه آن‌ها اخلاقی اودایمونستی (سعادت‌محور) را بر اساس ترکیب عناصر یونانی باستان و اسلامی توسعه دادند.

ماتیلا تأکید می‌کند که اخلاق الفارابی و ابن سینا جدا از روان‌شناسی، کیهان‌شناسی و متافیزیک آن‌ها نیست و تنش‌های فلسفی باستانی را به شیوه‌ای سیستماتیک حل می‌کند. این کتاب برای علاقه‌مندان به فلسفه اسلامی و اخلاق یک منبع ضروری است. خلاصه زیر نکات کلیدی را برای مطالعه سریع پوشش می‌دهد.

خلاصه کامل فصل به فصل

مقدمه: هدف کتاب و منابع کلاسیک

ماتیلا هدف کتاب را معرفی می‌کند: ارائه نظریه اخلاقی منسجم الفارابی و ابن سینا، که ترکیبی از ارسطو، افلاطون، گالن و نئوپلاتونیسم است. او نشان می‌دهد که اخلاق عربی از منابع باستانی الهام گرفته اما عناصر اسلامی را ادغام کرده است.

بخش اول: غایت نهایی و سعادت

این بخش به استدلال عملکردی ارسطو می‌پردازد و سعادت را به عنوان فعالیت عقلی تعریف می‌کند. الفارابی و ابن سینا سعادت را در تأمل نظری و لذت عقلی می‌بینند، که با روان‌شناسی و متافیزیک آن‌ها همخوانی دارد. ماتیلا تفاوت‌های ظریف بین دو فیلسوف را برجسته می‌کند، مانند تأکید ابن سینا بر صعود عرفانی.

بخش دوم: فضیلت و سعادت

ماتیلا تنش بین سعادت عقلی و اخلاق فضیلت ارسطویی را بررسی می‌کند. او توضیح می‌دهد که فضیلت‌ها (عقلی و اخلاقی) بخشی از پیشرفت فلسفی هستند و به دستیابی به دانش کمک می‌کنند. الفارابی و ابن سینا فضیلت را به عنوان تعدیل عواطف بدنی و آزادی از آن‌ها (apatheia) می‌بینند، که تنش بین metriopatheia و apatheia را حل می‌کند.

نتیجه‌گیری: اهمیت اخلاق اودایمونستی

کتاب نتیجه می‌گیرد که اخلاق الفارابی و ابن سینا نه تنها مشتق از باستان، بلکه نوآوری‌های اسلامی است و سعادت را در فعالیت عقلی نهایی می‌بیند، بدون هدف برتر از عقل.

نکات کلیدی و takeawayها

• سعادت در تأمل نظری و فعالیت عقلی نهفته است.
• فضیلت‌ها ابزار پیشرفت به سوی سعادت هستند، نه هدف نهایی.
• اخلاق الفارابی و ابن سینا ترکیبی خلاقانه از یونانی و اسلامی است.
• تنش‌های باستانی مانند metriopatheia و apatheia به شیوه سیستماتیک حل شده‌اند.
• اخلاق با متافیزیک و روان‌شناسی پیوند خورده است.

چرا این کتاب را بخوانید؟

اگر به فلسفه اسلامی، اخلاق اودایمونستی یا تأثیر فیلسوفان کلاسیک بر اندیشه مدرن علاقه‌مند هستید، این کتاب یک مطالعه نوآورانه ارائه می‌دهد. ماتیلا با بازسازی متون پراکنده، دیدگاه‌های تازه‌ای بر اخلاق الفارابی و ابن سینا می‌گشاید و نشان می‌دهد چگونه این اخلاق می‌تواند به درک سعادت انسانی کمک کند.