10Minutes 38 Seconds in This Strange World

الیف شافاک، فعال و نویسنده ترک در سال 2006 پس از متهم شدن به “توهین به ترکی بودن” در رمان پرفروش خود ” حرامزاده استانبول” – تبدیل شافاک به یک جنایتکار تحت تعقیب و وادار کردن او به ترک کشورش، به شهرت رسید. توهین؟ شافاک از کشتار ارامنه توسط ترکیه در سال 1915 به عنوان نسل کشی یاد کرد. از آن زمان، شافاک در رمان‌هایش و به‌عنوان یک مقاله‌نویس و سخنران عمومی که آشکارا فمینیستی و ضد استبدادی خود را به تن می‌کند، از حاشیه‌نشینان ترکیه دفاع کرده است.

تنها چند هفته پس از انتشار یازدهمین رمان شافاک، 10 دقیقه و 38 ثانیه در این دنیای عجیب (2019)، و شاید تصادفی نباشد، ناشر ترک شافاک توسط پلیس ترکیه مورد حمله قرار گرفت و بسیاری از نوشته های او برای بازرسی با خود بردند. این کتاب به خاطرات کارگر ایرانی «تکیلا لیلا» پس از قتل وحشیانه‌اش می‌پردازد. لیلا که کشته شد و در سطل زباله انداخته شد، قلبش می ایستد، اما ذهنش به مدت 10 دقیقه و 38 ثانیه ادامه می یابد. بخش اول رمان شامل خاطرات در حال مرگ اوست. دومی تأثیر مرگ او را بر گروهی از شخصیت های معرفی شده در بخش اول نشان می دهد.

لیلا زنی ترکیه ای چهل و چند ساله در سطل زباله دراز کشیده است که می داند مرده است. او می تواند احساس کند که ضربان قلبش متوقف شده است و ریه هایش دیگر هوا را به داخل و خارج از بدنش منتقل نمی کنند. او همچنین می داند که وقتی مقامات شکل مچاله شده او را پیدا کنند، بلافاصله می توانند آن را شناسایی کنند – او یک چهره شناخته شده محلی بود و حرفه اش مخفی نبود. همانطور که او در سطل زباله دراز می‌کشد، مغزش آخرین تقلای فعالیت را تجربه می‌کند: اپیزودهایی از گذشته‌اش که در پشت خاطرات حسی بسیار واضح به هوشیاری در حال انقضای او سرازیر می‌شوند. او در این حالت اتساع زمان را تجربه می‌کند، با خاطراتی که دوره‌های طولانی از زندگی او را در بر می‌گیرد و تنها لحظاتی از زمان «دنیای واقعی» را به خود اختصاص می‌دهد. هر یک از فصل های اولیه 10 دقیقه و 38 ثانیه در این دنیای عجیبحدود یک دقیقه از مرگ لیلا را پوشش می دهد و هر کدام یک حادثه خاص را بازگو می کند یا تصویری از شخصی مهم برای زندگی او ترسیم می کند.

در طول این فصل های اولیه، با نحوه تربیت لیلا آشنا می شویم. زندگی او از همان ابتدا سخت بود: او از همسر دوم پدرش به دنیا آمد، اما توسط همسر اول بزرگ شد. پدرش مردی متعصب مذهبی بود که با هر چیزی که او غربی می دانست مخالفت قسم خورده ای داشت. با افزایش سن و حتی غیرت بیشتر، زنان خانواده را با اجرای یک زندگی پرهیزگارانه محدود می کند. بدتر از همه این است که لیلا از زمانی که تنها شش سال دارد مورد آزار عمویش قرار می گیرد. او را انتخاب می کند، از بین همه دختران خانواده، به او می گوید، زیرا او “مثل بقیه خودخواه نبود.” ده سال می گذرد که لیلا در مورد آزار و اذیت صحبت می کند – واکنش وحشتناک خانواده او نامزدی او با پسر عموی آزارگرش است.

برای فرار از این وضعیت، لیلا – که علیرغم تربیتش، تبدیل به یک زن جوان با اراده و گاه بی‌ادب شده است – به استانبول می‌رود. لیلا که نسبت به شیوه های چنین شهر بزرگ و پیچیده ای ساده لوح است، در نهایت در یکی از فاحشه خانه های دهه 1960 ترکیه که توسط دولت تحریم شده بود، به تن فروشی فروخته می شود. توصیف شافاک از شهر، رمانتیسم غربی را به چالش می کشد: «استانبول رویایی بود که فقط در ذهن حشیش خواران وجود داشت. در حقیقت استانبول وجود نداشت. استانبول‌های متعددی وجود داشت – مبارزه، رقابت، درگیری، هر کدام از این استان‌ها دریافتند که در نهایت تنها یکی می‌تواند زنده بماند.

پس از مرگ لیلا و رسوب به یک قبر شماره دار، اما بدون علامت، در گورستانی که برای اجساد رانده شدگان اجتماعی استفاده می شود، رمان به دنبال ماجراهای ناگوار «پنج» می پردازد. اینها نالان، سینان، حمیرا، جمیله و زینب هستند، گروهی از نزدیکترین دوستان لیلا – که همگی ناسازگار یا بدجنس هستند – که با هم توطئه می کنند تا جسد او را از آرامگاه شرم آورش بیرون بیاورند تا او را به خاک بسپارند. در این مرحله، رمان نیز به طور قابل توجهی لحن خود را تغییر می دهد، زیرا خط داستانی این پنج نفر کمدی است، حتی مسخره است زیرا آنها در جستجوی بدن لیلا با موانع متعددی روبرو می شوند.

این کتاب به دلیل ناهماهنگی بین بخش اول و دوم آن و اینکه چگونه این بخش ها به بخش پایانی غیرمنتظره کتاب منجر می شود مورد انتقاد قرار گرفته است. منتقدان ادعا کرده‌اند که «پنج نفر» شخصیت‌های ضعیفی هستند که صرفاً نشانه‌هایی از اقلیت‌های واقعاً تحت ستم هستند. که شافاک در شور و شوق خود برای صدا دادن به حاشیه نشینان، فراموش کرد که به آنها صدای فردی، اصیل و انسانی بدهد. با این حال، بخش اول رمان مورد تحسین گسترده قرار گرفته است، همانطور که نبوغ پیش‌فرض داستان و تلاش‌های آن – اگر نه لزوماً موفقیت‌آمیز – برای برجسته کردن وضعیت اسفبار برخی از آسیب‌پذیرترین جوامع ترکیه است.